sluitertijd en diafragma

[Vincent Morit]

Kan iemand mij in makkelijke taal zeggen hoe de sluitertijd en diafragma ongeveer werkt? En hoe deze ongeveer samen gebruikt moeten worden?

Kleine voorbeeldjes aub

[Lucas1711]

Re: sluitertijd en diafragma

Ik weet niet hoe eenvoudig je dit wil maar beschouw het zo:

je sensor (vroeger de film) heeft een bepaalde hoeveelheid licht nodig om het beeld te "vangen". Dit bereik je op twee manieren: de grootte van de opening waardoor het licht binnenkomt (= het diafragma)of hoelang je de opening opent (= de sluitertijd). Als je nu bv een lopend kind wil fotograferen dan probeer je de tijd kort te houden om de beweging te bevriezen. Je gaat dan met een korte sluitertijd bv 1/500 of 1/1000 seconde werken. Om toch aan het nodige licht te komen ga je dan een grote opening moeten gebruiken. Nadeel hiervan is dat om een hoop redenen (strooiing licht ,etc) een grote opening tot gevolg heeft dat de scherptediepte (= die afstandszone waarbinnen het beeld scherp is ) dan weer kleiner wordt. Om zoveel mogelijk scherp in beeld te houden gebruik je dan weer een kleine opening. Om het moeilijk te maken : een groter getal is een kleinere opening dan een kleiner getal: diafragma 5.6 is kleiner dan 3.5 (dit komt omdat er eigenlijk 1/5.6 moet staan maar men is die "1/" gaan weglaten)
Portretfotografen en macrofotografen doen dit dan weer niet , zij gebruiken een grote opening om enkel het centrale onderwerp scherp te laten lijken en achtergrond onscherp te maken.
Een andere manier om aanvoldoende licht te komen is er gewoon voor zorgen dat je sensor minder licht nodig heeft om het zelfde beeld te vangen. Dit is de ISO instelling hoe hoger het getal hoe minder licht je snsor nodig heeft. Nadeel , zeker bij een compact , hoe hoger dit getal, hoe slechter de beeldkwaliteit (ruis).
hopelijk ben je hier iets mee, er zitten er op dit forum ongetwijfeld velen die een meer technische uitleg en wat links met info kunnen bezorgen.

[saphi]

Re: sluitertijd en diafragma

@Lucas1711: ik vind dat je dit zalig goed uitgelegd hebt

[antoine200]

Re: sluitertijd en diafragma

De sluiter:
1. Hij regelt de hoeveelheid licht die tot de sensor wordt toegelaten en heeft dus daardoor invloed op de belichting. Bij een korte sluitertijd wordt evenredig minder licht doorgelaten dan bij een lange sluitertijd.

2. Hij regelt de tijdsduur van de belichting en heeft daardoor invloed op de weergave van beweging. Een bewegend onderwerp zal scherper worden weergegeven bij een korte sluitertijd dan bij een lange sluitertijd, in welk geval een evenredig grotere bewegingsonscherpte ontstaat.

Evenals de sluitertijd heeft het diafragma twee functies:
1. Het regelt de hoeveelheid licht die tot de sensor wordt toegelaten en heeft daardoor invloed op de belichtingstijd. Als de diafragmaopening groot is (klein getal), wordt er een evenredig grotere hoeveelheid licht tot de sensor toegelaten dan bij een kleine diafragmaopening (groot getal).

2. Het regelt de diepte van de scherp afgebeelde zone (het scherptediepte bereik) en heeft daardoor invloed op de ruimtesuggestie in de foto. Met een kleine diafragmaopening (groot getal) wordt er een groter zone in de diepte scherp weergegeven dan met een groter diafragmaopening (klein getal).

Uit bovenstaande blijkt dus dat er een directe relatie bestaat tussen de sluitertijd en de grootte van de lensopening.

Scherptediepte.
De scherptediepte is het gebied voor en achter het onderwerp waarop is scherpgesteld.

De scherptediepte is van een aantal factoren afhankelijk.
Ten eerste het diafragma. Het nemen van een kleiner diafragma (groter getal) vergroot dus de scherptediepte. Vervolgens heeft de instelafstand invloed. Hoe dichterbij wordt ingesteld, des te geringer wordt de scherptediepte. Bij dichtbij- en macro-opnamen bedraagt ze dikwijls nog maar enkele millimeters.
Ten slotte hangt de scherptediepte ook nog af van de brandpuntafstand van het objectief. Objectieven met lange brandpuntafstand hebben een aanzienlijk kleinere scherptediepte dan objectieven met korte brandpuntafstand.
Zo is bij een 200mm objectief de scherptediepte slechts een zestiende van die van een 50mm objectief.

Een goede fotograaf gebruikt zijn diafragma om zijn scherptediepte te kiezen, en past dan zijn sluitertijd aan om een goede belichting te krijgen

mvg
Antoine

[hub2805]

Re: sluitertijd en diafragma

Als de diafragmaopening groot is (klein getal), wordt er een evenredig grotere hoeveelheid licht tot de sensor toegelaten dan bij een kleine diafragmaopening (groot getal).

Even toelichten.
Je spreek inderdaad over diafragmaopening en als dit als een oppervlakte beschouwd wordt, is het ook evenredig.
Wordt het beschouwd als diafragma-getal, wat niet in relatie tot het diafragma oppervlakte staat maar de diameter, verloopt dit kwadratisch(en nog omgekeerd evenredig: diafragmagetal = brandpunt/diam. lensopening(al of niet virtueel)). Dus een F2.8 laat 4X meer licht door dan een F5.6.
MAW. Een stop, wat een verdubbeling(of halvering al naargelang hoe je het beschouwd) is als volgd:
Diafragma getal: X 1.41(/1.41)
Sluitertijd: X 2(/2)
ISO: X 2(/2)
Nog iets:
Bij gelijke ISO en gelijke compositie blijft de belichting dus een constante. Hierdoor heeft het veranderden van de sluitertijd, zoals door Antoine hierboven is aangehaald, direct invloed op de bewegingsonscherpte maar de de constante van de belichting ook onrechtstreeks invloed op de scherptediepte.
Het enige middel dat we hebben om dit constan gegeven te doorbreken is de ISO waarden, waardoor we als het ware de A/S lijn kunnen verleggen.
Er zijn wel nog hulpmiddelen om hierop in te grijpen:
- De flits en andere hulpverlichtingen
- In geval de onderwerpen statisch zijn: statief en VR
- ... ik zal misschien nog wel iets over het hoofd zien.

[FestinaLente]

Re: sluitertijd en diafragma

Ik vond nog een leuke (analoge) link met een korte uitleg met voorbeeldfoto's :
http://www.xs4all.nl/~wiskerke/artikelen/basis1.htm

Het begrip "stop" vind ik bij deze heel belangrijk. Belangrijk is dat je weet dat sluitertijd en diafragma eigenlijk omgekeerd-evenredig samenwerken. Hoe groter je diafragma (hoe kleiner het getal), hoe kleiner de sluitertijd (hoe groter de deler).
Het tabelletje in de link is interessant om kennen. Zo weet je wanneer je sluitertijd gaat verdubbelen of halveren. Elke verdubbeling of halvering noemt men een "stop"
vb bij lichtmeting bij diafragma F4 haal je een sluitertijd van 1/400ste...
F4 = 1/400ste
Kleiner diafragma :
F5,6 = 1/200ste
F8 = 1/100ste
F11 = 1/50ste
F16 = 1/25ste
...
groter diafragma :
F2,8 = 1/800ste
F2 = 1/1600ste
F1,4 = 1/3200ste
...

Je moet ook weten dat niet alles kan... Uit de hand fotograferen met sluitertijden van 1/2 seconden zal bijna altijd een onscherp beeld opleveren.
Het is belangrijk dat je je sluitertijd in de gaten houdt. Een regeltje hiervoor is... 1/brandpuntsafstand = gewenste sluitertijd. Vb 50mm = 1/50ste gewenst. Niet vergeten... een DSLR heeft een cropfactor, dus wordt 50mm -> 75mm bij Nikon en 80mm bij Canon.

Je kan dan wel foto's maken met een 50mm lens op 1/50ste, maar dat wil dus niet zeggen dat de beweging bevroren gaat zijn. Om beweging te bevriezen heb je aanzienlijke sluitertijden nodig, afhankelijk van de snelheid van de beweging.
Meteen ook het verschil tussen lichtsterke lenzen en VR (IS, OS... gestabiliseerde)-lenzen...
Met een lichtsterke lens (die heeft een groot diafragma) haal je een kleinere sluitertijd, kan je dus beweging in het beeld bevriezen (zie tabel lichtstops).
Een VR of IS (gestabiliseerde lens) laat toe onder de gewenste sluitertijd te gaan, en gaat de bewegingsonscherpte veroorzaakt door het afdrukken compenseren... voorbeeldje : 200mm = 1/200ste. Als je een VR lens hebt die 3 stops winst oplevert = 200/2 -> 100/2 ->50/2 = 25 of 1/25ste Dus in principe zou je scherpe foto's kunnen maken, uit de hand, van een stilstaand object dus, bij 200mm aan 1/25ste.

Dus stellen, zoals Antoine doet... "Een goede fotograaf gebruikt zijn diafragma om zijn scherptediepte te kiezen, en past dan zijn sluitertijd aan om een goede belichting te krijgen" is juist, maar er komt wel iets meer bij kijken. Soms, zeker bij beelden van bewegende objecten, is de sluitertijd belangrijker dan het diafragma. Bij stilstaande dingen, kan je zelf je scherptediepte gaan bepalen aan de hand van het diafragma. Waar je dan op moet letten, is dat je een haalbare sluitertijd moet hebben om uit de hand te fotograferen, en anders een statief gebruiken.

Een laatste dingetje... Lichtsterkte of je "stops" kan je ook regelen aan de hand van je ISO-waarde. Elke verdubbeling van de ISO-waarde is eveneens één stop. 100-200-400-800-1600-3200... Dit heeft invloed op je sluitertijd, bij de instelling "diafragma voorkeuze" of op je diafragma bij "sluitertijdvoorkeuze".