Lage Dispersie..? Wat is dat?

[daniell]

Ik lees vaak bij lensen... "lage dispersie".
Kan iemand mij uitleggen wat het exact betekend... en wat er zo belagrijk aan is?
Dank bij voorbaat,
Daniël,

[Koen_vervoort]

Supercorrect geslepen en behandeld (vaak glasvervangend) lenselement dat weinig Chromatische verstrooiing veroorzaakt (CA - chromatic aberration)...

Voor een iets of wat correctere uitleg: zie ook: http://www.maxwell.com.au/photo/nikon/nikkor/nomenclature/

[Kariboe]

Originally posted by Koen_vervoort
Voor een iets of wat correctere uitleg: zie ook: http://www.maxwell.com.au/photo/nikon/nikkor/nomenclature/

Héé Koen, toffe link - was ik al lang naar op zoek. Ik ben niet zo'n techneut als sommigen hier en ik vergeet ook telkens weer de betekenis van al die afkortingen - vooral ook omdat ieder lensmerk andere gebruikt.

Ik dank u op m'n blote kniekes...
Greetz, Kariboe

[MarcFoto]

Daniell,
zonder al te technisch te worden:
er bestaat lichtbreking en dispersie.

- lichtbreking is hetgene wat je op school geleerd hebt: steek een stok in een kom water en het zal lijken dat die stok in twee stukken wordt verdeeld (vandaar lichtbreking). Dit komt omdat de lichtsnelheid in het ene medium (lucht) niet hetzelfde is als in het andere (water.) Lichtbreking wordt uitgedrukt in een absoluut getal groter dan 1 (de zogenaamde brekingsindex), waarbij het de deling is van de lichtsnelheid in medium 1 door de snelheid in medium 2.

- dispersie is een eigenschap van een medium (of dat nu glas, lucht of water is) waarbij licht met golflengte x een andere brekingsindex heeft dan licht met golflengte Y. Zoals je weet bestaat wit licht uit een mengeling van licht met verschillende golflengtes. Anders gezegd: wit licht is een mengeling van rood, blauw, groen, enz licht.
Ieder medium heeft een dispersie of in mensentaal ieder medium zal rood licht anders breken dan groen licht en dat wordt dan weer anders gebroken dan blauw licht. Cfr een prisma waar men wit licht kan breken in alle kleuren van de regenboog (neem je cd van Pink Floyd "Dark Side of the Moon" nog eens ter hand.)

Welnu, zoals gesteld kent elk medium dispersie. Dat is in de fotografie niet echt interessant, want dan zal ieder lichtpunt een halo rond zich krijgen met alle kleuren van de regenboog, of anders gesteld ieder onderwerp krijgt een kleurenkrans rond zich. Die kleurenkrans vermindert de scherpte en (vooral) het contrast. Dit fenomeen wordt Chromatische Abberatie genoemd.

In de objectievenconstructie wordt dit opgelost door een lens met dispersie X te kompenseren door een lens met dispersie Y. Men zorgt er dan voor dat X net de tegenovergestelde waarde heeft als Y, waardoor de kleur rood en de kleur blauw net op hetzelfde punt zullen vallen. de andere kleuren vallen dan nog wel niet op hetzelfde punt, maar men zal merken dat er al een behoorlijke scherpte ontstaat met deze werkwijze: de achromaat is geboren. Uit wat voorgaat blijkt dat ieder objectief die men in de handel koop een achromaat is.

Volg je nog? Goed zo! We zijn er nog niet. Zo'n achromatische objectiefconstructie is voldoende voor objectieven met een brandpuntsafstand tot ongeveer 100-135mm. Als men langere objectieven wil construeren volstaat een achromatische constructie niet meer. Door de langere brandpuntsafstand beginnen de kleuren die niet in het rood/blauwe punt vallen te storen (men krijgt een groengele halo rond het onderwerp.) 1 van de oplossingen die dan gebruikt wordt (bij goedkope lenzen) is naast het lenzenstel met dispersie X en Y een derde lenselement toe te voegen met dispersie Z. Dit derde element zorgt dan voor de compensatie van de groen/gele dispersie. De apochromaat (vandaar de benaming APO bij bvb Sigma) is geboren. Zoals alles in het leven minus + plus = 0!

Hou nog even vol, we zijn er bijna :
In supertele's en in lichtsterke telelenzen gaat ook deze oplossing niet meer op. Dan gebruikt men lenselementen met lage dispersie (dus een eigenschap om de kleure niet of nauwelijks op te splitsen in de kleuren van de regenboog) om de laatste beetjes Cromatische abberatie op te heffen. Deze lenselementen zijn heel duur om te maken, vandaar de astronomische prijzen in de winkel.

Men kan ook anders te werk gaan: zoals gesteld: plus + minus = 0. Als men een glassoort zou vinden die een tegengestelde dispersie heeft als gewoon optisch glas, zou men de perfecte apochromaat kunnen maken. Deze glassoort bestaat, met name fluoriet (CaF² voor de scheikundigen.) Fluoriet wordt 'geteeld' in baden met een oververzadigde oplossing van heel zuivere CaF² (prijzig!!). Het is echter een heel zacht materiaal en de brekingsindex is heel gevoelig aan vocht en warmte. Niet echt interessant voor precissieoptiek. In de jaren 70 heeft Canon een manier gevonden (en gepatenteerd!) om fluoriet elementen luchtdicht in te kapselen en daarmee kan Canon zonder problemen fluoriet-elementen verwerken in zijn topklasse teletoeters, waarvan men zonder overdrijven kan stellen dat deze de beste optische prestatie's neerzetten (vandaar dat je ze overal ziet op de sportvelden)...

[Koen_vervoort]

Originally posted by Kariboe

Originally posted by Koen_vervoort
Voor een iets of wat correctere uitleg: zie ook: http://www.maxwell.com.au/photo/nikon/nikkor/nomenclature/

Héé Koen, toffe link - was ik al lang naar op zoek.

Hehe... gisteren toevallig tegengekomen... Ik heb hem zelf ook bij m'n favourites gestopt, voor als m'n geheugen me weer eens in de steek laat!

@ Marcfoto: Merci voor de grondige uitleg. Zeer interessant om te weten waar die APO vandaan komt, en dat van het inkapselen van fluoriet wist ik ook niet. Zeer leerrijk topic!

[MarcFoto]

@Koen,
ge ziet dat ik ook nog wat anders kan dan zeveren over een 24-85 USM of een Sigma 24-135...

[Wunjo]

@MarcFoto: bedankt voor deze goede uitleg! Ik weet weer waarover ik vanavond op café kan l*llen